|
.Parçanın Konusu
Üzerinde durulan,hakkında yazı yazma gereği hissedilen her türlü kavrama konu denir.
Parçanın Konusu Bulunurken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar:
-En çok tekrar edilen sözcükler bulunmalıdır.
-İlk cümlelere dikkat edilmelidir.
-Konu parçanın tamamını kapsayacak durumda olmalıdır.
Örnek:
"Aydın karşılaştığı her meseleyi yeniden irdeleyen insandır. Fikirler, üzerinde düşünülmeyince basmakalıp hâle gelir; bir nevi batıl inanç şekline girer. Aydın, başkalarından önce kendine karşı hür olan insandır. Onun için hakikat, en üstün kıymettir."
Parça neyi anlatıyor? sorusunu bu parçaya yönelttiğimizde alacağımız cevap: "Aydın"ı anlatıyor olacaktır. Peki "Aydın"ın neyini anlatıyor? dediğimizde "Özelliklerini..." cevabını veriyoruz. Öyleyse bu parçanın konusu "aydının özellikleri"dir
|
2.Tema
Şiirde işlenen duygu düşünceye tema denir.
Örnek:
Uçun kuşlar uçun doğduğum yere,
Şimdi dağlarında mor sümbül vardır.
Ormanlar koynunda bir serin dere,
Dikenler içinde sarı gül vardır.
Şiirin konusu: Memleket Özlemi
|
|
3.Parçayı Karşılayan Soru
Bazen bir parça verilir ve parça hangi soruya cevap olduğu sorulur.Bu tip sorularda cevap içinden ipuçları bulmalısınız.Mesela cevap olan parça içinde evet veya hayır ile başlayan cümleler varsa bunlara dikkat edilmelidir.
|
4.Parçanın Başlığı
Konuyu en iyi şekilde kapsayan yansıtan ve birkaç sözcükten oluşan sözcük grubuna başlık denir.
- Başlık ilgi çekici ve düşündürücüdür.
- Konu hakkında bilgi verir.
- Ana düşünceyi geliştirir.
|
|
5.Parçanın Ana Düşüncesi
Yazar okuyucuya konu aracılığı ile bir mesaj ulaştırmaktadır.Parçada okuyucuya verilmek istenen asıl düşünceye ana düşünce denir.
Özellikleri:
-Bir yargı bildirir.(Cümle halinde ifade edilir.)
-Parçanın tamamını kapsar.
-Parçanın başında ve sonunda olma ihtimali yüksektir.
Örnek:
"Oyun, çocukların ruhi eğitiminde önemli bir yer tutar ve gelişmelerini sağlar. Oyundan ve oyuncaklardan mahrum bazı çocukların, gelecekte asık yüzlü, somurtkan ve çekilmez kişiler oldukları görülmüştür. Oyunlar, aşırı olmadığı sürece, çocuklar için vazgeçilmez eğlence kaynaklarıdır."
Bu parçanın bütününde işlenen düşünce "Oyun ve oyuncağın, çocuğun ruhsal gelişimi için gerekli olduğu" fikridir.
Yazar bu ana düşünceyi zaten ilk cümlede "Oyun, çocukların ruhi eğitiminde önemli bir yer tutar. Ve gelişmelerini sağlar." Sözleriyle vermiştir. Daha sonraki cümlelerde ise bu düşüncesini açıklayıcı ve destekleyici yargıları vermiştir.
|
6.Parçanın Yardımcı Düşünceleri
Parçada ana düşünceyi desteklemek ve daha da anlaşılır hale getirmek için yardımcı düşüncelerden faydalanılabilir.Dört ayaklı bir sandalyenin oturulacak kısmı konu ise o konunun ayakta kalması için ayakları da yardımcı düşünce olarak açıklanabilir.
Örnek:
"İyi yazmak ya da güzel konuşmak, kültürlü her insanın edinmek istediği erdemlerin başında gelir. Bu erdemlere sahip olmanın yolu, okumak ve okuduğunu anlamaktan geçer. Okuma, kültürün temeli olduğu kadar bilginin de başlıca kaynağıdır."
Şimdi bu parçadan bazı yardımcı düşünceler belirleyelim.
Parçanın son cümlesindeki "Okuma, kültürün temeli olduğu kadar bilginin de başlıca kaynağıdır." cümlesinden "Okumakla bilgi hazinemizin genişlediğinden" ifadesi;
Parçadaki "...güzel konuşmak.... Bu erdemlere sahip olmanın yolu, okumak ve okuduğunu anlamaktan geçer." sözlerinden "İfade güzelliğinin okumakla elde edileceğinden" ifadesi;
Parçadaki "Okuma, kültürün temeli olduğu kadar bilginin de başlıca kaynağıdır." cümlesinden "Okumanın, bilgi kaynaklarının en önemlisi olduğundan" ifadesi çıkarılabilir.
Ancak böyle bir parçadan "Bilgili insanların toplumda saygı gördüğünden" yargısı çıkarılamaz. Çünkü parçada bundan hiç bahsedilmemiştir.
|
Konu Anlatımları 
